Kratke priče „Bijeli psi“ Milovana Radojevića, „Koko i Raden“ Brana Mandića i „Odlazak“ Slađane Kavarić objavljene su u najnovijem izdanju američkog književnog časopisa „World Literature Today“.
Prozu je preveo poznavalac balkanske književnosti Vil Firt, koji je napisao i uvodni članak o Crnoj Gori i aktuelnoj književnoj sceni.
Firt ukazuje da se priča Milovana Radojevića bavi kreativnom krizom jednog pisca, ali se dotiče i jugoslovenskog rata devedesetih, kao traumatičnog dijela svijesti većine Crnogoraca.
“Priča je smještena u Srbiji, tj. glavnom gradu Beogradu, koji i dalje reflektuje bliske veze velikog broja ljudi u Crnoj Gori sa Srbijom, uprkos činjenici da se Crna Gora odvojila od nekadašnje državne zajednice”, ističe Firt.
Odlasci
„Koko i Raden“ Brana Mandića, prema riječima Firta, istražuje svakodnevicu supružnika, medijskih profesionalaca, koji žive isprazne živote. Nakon preseljenja u Beč, supružnici se nadaju da će promjena sredine blagotvorno djelovati na njihov odnos i olakšati Koko da zatrudni.
“Treba dodati da Crna Gora ima veoma nisku stopu nataliteta, u odnosu na broj mladih i dobro obrazovanih koji napuštaju državu”, napominje Firt.
Napuštanje matične sredine je i tema priče „Odlazak“ Slađane Kavarić. Firt ističe da je to priča o dvoje mladih koji su rastrzani između želje da imigriraju i nađu perspektivu u inostranstvu i straha da ne izgube porodičnu sigurnost, uprkos nevoljama u kojima je država.
“Zadovoljstvo nam je da predstavimo ovu priču mlade spisateljice Kavarić, jer crnogorskom literarnom scenom dominiraju muškarci. Među ženskim glasovima, koji su posljednjih godina dospjeli u fokus književne javnosti, su i spisateljice Ksenija Popović i Olja Knežević, čija su djela takođe prevedena na engleski jezik. Pjesnikinje Tanja Bakić i Lena Ruth-Stefanović stekle su afirmaciju i u zemlji i inostranstvu i takođe zaslužuju da budu pomenute u ovom kontekstu”, navodi Firt.
Živa kulturna scena
Uvodni tekst, pod naslovom „Od previranja i različitosti crnogorska savremena proza”, Vil Firt počinje opštim geografskim, demografskim i istorijskim podacima o Crnoj Gori, podsjeća na vrijeme ratova, obnovu nezavisnosti 2006. godine, ali i konstatuje da je „Crna Gora i dalje najnerazvijenija u regionu”. Uz to, Firt navodi da su ključni problemi „ekonomska kriza, korupcija, kriminal i odliv mozgova”.
“Uprkos ovim poteškoćama, Crna Gora ima živu kulturnu scenu sa sjedištem u Podgorici, ali i na Cetinju, kao i Budvi i Kotoru”, ocijenio je Firt.
On konstatuje i da je Petar Petrović Njegoš vjerovatno najpoznatiji crnogorski pisac. Podsjeća na Gorski vijenac i ističe da se to djelo ne može smatrati čistom nacionalnom literaturom, jer se bavi širim političkim i kulturnim pitanjima koja prevazilaze usko definisanu crnogorsku stvarnost. Firt ukazuje i na značaj Danila Kiša i Borislava Pekića, kao dva pisca sa crnogorskim porijeklom.
Sa aktuelne prozne scene, Firt izdvaja Andreja Nikolaidisa i Ognjena Spahića, ali i Balšu Brkovića i Dragana Radulovića. Podsjeća na njihova domaća i međunarodna priznanja i ističe da se oni ubrajaju u „novi talas“ crnogorske proze.
“Budući da pratim crnogorsku scenu posljednjih deset godina, još mi je teško da označnim njen zajednički imenitelj. U svakom slučaju, moja impresija je da su crnogorski pisci manje skloni da pišu o usko nacionalnim temama i trendovima, u odnosu na njihove kolege iz, recimo, Hrvatske i Srbije”, zaključio je Firt.
Časopis „World Literature Today” ima tradiciju dugu 91 godinu. Veoma je cijenjen na književnoj sceni i više puta nagrađivan prestižnim priznanjima. Sadržaj časopisa može se pratiti na internet adresi www. worldliteraturetoday.org.
