Okupimo domaću pamet i mijenjamo razvojni koncept

Novi razvojni koncept, koji je neophodan Crnoj Gori, podrazumijeva novu ulogu države, uspostavljanje regionalnih klastera, bolje korišćenje domaće pameti i reaktiviranje preduzetničke ekonomije, saopštio je profesor Ekonomskog fakulteta Anđelko Lojpur.

“Evidentan je jedan broj otvorenih ekonomskih pitanja koja zahtijevaju hitno i osmišljeno djelovanje, među kojima su nezaposlenost, budžetski i trgovinski deficit, visok javni dug, što nužno podrazumijeva kontinuitet na istrajavanju i ubrzanju reformi”, rekao je Lojpur u intervjuu Pobjedi.

Preduslov je, kako je naveo, postizanje nacionalnog konsenzusa oko ključnih razvojnih pitanja, što nije nemoguće.

“U razradi takvog projekta, koji bi koordinirala i implementirala Vlada, trebalo bi okupiti institucije i pojedince od autoriteta, a u stvarnosti bi to bila kombinacija ‘mudrosti Istoka i pragmatičnosti Zapada’, kao formula uspjeha koju su primijenile neke zemlje u tranziciji razvojnim performansama slične Crnoj Gori”, naveo je Lojpur.

On je, komentarišući postignuto u ekonomiji za 11 godina od obnove nezavisnosti, kazao da je u tom periodu učinjeno koliko se moglo.

“Kako je trebalo iznova ‘identifikovati’ državu, građane, zastavu, himnu, jezik i rješavati niz drugih otvorenih pitanja nerijetko su jednim dijelom pitanja ekonomske prirode bila u drugom planu. Ipak, u Crnoj Gori je ispunjen polazni, bolje reći bazični preduslov u reformama kada su u pitanju zahtjevi koji se postavljaju pred zemlje u tranziciji. Uspostavljena je prijeko potrebna makroekonomska stabilnost, kao preduslov svih preduslova”, smatra Lojpur.

On je rekao da, s obzirom da postojeći nacionalni kapaciteti nijesu ni približno iskorišteni, na nivou nacionalne ekonomije postoji takozvani output gep, odnosno nivo privredne aktivnosti koji je ispod objektivno mogućeg nivoa, pa je jako važno da su promjene ne samo nužne nego i realno izvodljive.

“Doda li se tome nesrazmjera u razvoju između sjevera i juga, onda je jasnije zašto je nužno, ali i moguće pretvaranje komparativnih prednosti kojim obiluje Crna Gora u konkurentske”, rekao je Lojpur.

Na pitanje zašto se uporno zalaže za reindustrijalizaciju, Lojpur je odgovorio da se mora zaustaviti proces deindustrijalizacije.

“S obzirom da se crnogorska ekonomija uglavnom nalazi u zoni malih i srednjih preduzeća, da je nerealno očekivati da budemo konkurentni u sferi usluga, kao i da se višak vrijednosti najviše stvara u industriji, moramo otvoriti novo pitanje, a to je osmišljavanje novih industrijskih politika i njihovog oživotvorenja u formi procesa reindustrijalizacije”, poručio je Lojpur.

On je naveo da bi ta reindustrijalizacija bila na način na koji je kao ideja razrađena u Evropskoj uniji (EU) da se učešće industrije u bruto domaćem proizvodu (BDP) podigne sa današnjih oko 15 na 20 odsto u 2020. godini.

Na pitanje koliki rast ekonomije očekuje u narednom periodu, Lojpur je odgovorio da je bolna istina da ni jedan koncept ili mjera ekonomske politike, posebno ako se preduzimaju parcijalno, ne mogu preko noći riješiti većinu ili neke od problema crnogorske ekonomije.

“Privremeno mogu donekle ublažiti negativne posljedice. Crna Gora se sada nalazi na oko 41 odsto BDP po stanovniku EU prema standardu kupovne moći i u kontekstu upravljanja procesom evropskih integracija. Vlada treba da se fokusira na ovo pitanje. To znači da je besmisleno pružanje otpora globalizaciji”, kazao je Lojpur.

Jedno od bitnih pitanja za donosioce ključnih odluka je, kako je ocijenio, kojom će brzinom projekte koji su sada u toku i koju su društveno opravdani, prije svega autoput Bar – Boljare, prevesti u ekonomski opravdane.

“Međutim, ako se fokusiramo na povećanje privrednog rasta i zaposlenosti, a to jesu ključni ciljevi ekonomske politike, time umjesto da generišemo rizik, mi smo u prilici da ga smanjujemo”, zaključio je Lojpur.