Mojkovac kao simbol crnogorskog trajanja

Piše,

Slobodan Čukić, novinar Pobjede

Vojislav Korać je u ideološkom usijanju čak poistovjetio Petra Gojnikovića sa dukljanskim arhontom Petrom, što je obična besmislica.

Ključni falsifikat u posrbljavanju Duklje iznesen je u studiji Vojislava Koraća iz 2001. godine, naslovljenoj “Martinići, ostaci srednjovjekovnog grada“. On je u toj knjizi izgradnju ranosrednjovjekovne Gradine u Martinićima kod Spuža pripisao srpskom knezu Petru Gojnikoviću koji je vladao takozvanom „Krštenom Srbijom“ od 892. do 917. godine, bez obzira što taj knez nikada nije nogom kročio na tlo Duklje i doline Zete.

Repertoar

U naredne dvije-tri godine pojavilo se nekoliko studija srpskog istoričara Tibora Živkovića kojima je nastavljeno posrbljavanje dukljanskih knezova i kraljeva.

Uporedo s njim djelovao je srpski arheolog Đorđe Janković, koji je tvrdio (“na osnovu keramike”) da su Srbi naselili Bosnu u četvrtom vijeku nove ere (!) te da “u skladu s tim treba zaključiti da su istovremeno naselili i prostor Zetske ravnice”.

Janković se 2007. godine nadovezao na konstrukcije Vojislava Koraća iz 2001. godine, useljavajući u grobnicu na Gradini u Martinićima i srpskog kneza Mutimira (851-891), đeda Petra Gojnikovića.

Na koncu je Amfilohije Radović načinio potpuni obrt i počeo da prisvaja dukljanskog kneza Vladimira Dukljanskog – dovodeći svoju pastvu u potpunu konfuziju. Ovo su samo ilustracije ideološkog repertoara iz najnovije velikosrpske faze.

Crkva na čelu

“Svako otcepljenje Crne Gore je samo privremeno” (M. Ekmečić). Ovako po vas dan razmišljaju velikosrpski nacionalisti. Naveliko se priželjkuje „rasplet“ kojim bi Crna Gora iznova bila stavljena pod kontrolu Beograda.

I to u državi kojom bi vladao potomak Aleksandra Karađorđevića – možda onaj koji je 19. januara 2016. sjedio između Irineja i Amfilohija, a možda i njegov nasljednik, nevažno.

Bitno je da se mašta o onome što je Stefan Nemanja učinio sa Zetom 1185, a Aleksandar Karađorđević sa Crnom Gorom 1918. godine.

Što bi marilo da se to učini još jednom, ako to dozvoli povoljan geopolitički kontekst? Upravo zbog toga, u Beogradu u januaru 2016. nije ni pominjana izdaja koju je prije sto godina učinio srpski državni vrh.

Sadašnja srpska crkveno-politička garnitura je jedino spremna da proslavlja datume crnogorskog posrnuća – nadajući se da će se to još jednom dogoditi. Srpska pravoslavna crkva u tom “projektu” odavno ima rukovodeću ulogu i predstavlja ideološki centar te rabote.

Simbol

Budući da se navršava 102 godine od Mojkovačke bitke, reći ćemo i nešto o njenom karakteru. Koliko god da je bila nepotrebna sa vojno-strategijskog stanovišta, pokazalo se da ta epopeja nije bila baš toliko zaludna, jer je tokom proteklog vijeka upravo ona ojačavala crnogorsko samopouzdanje i izdizala se kao neoborivi argument nad pokušajima da se okaljaju i ponize tradicionalne crnogorske vrijednosti.

Mojkovac je u glavi Petra Pešića bio zamišljen kao klopka za crnogorsku vojsku. Međutim, ta slavna bitka se pretvorila u snažnu negaciju svega onoga na čemu su radili Petar Pešić, Nikola Pašić i Aleksandar Karađorđević.

Zabljesnula je kao simbol crnogorskog trajanja natkriljujući nečasnu beogradsku propagandu o tobožnjem “kukavičluku crnogorske vojske” i “ženskom upuštanju Lovćena”.

Haubice

Milovan Đilas u “Besudnoj zemlji” (1958) pogađa u samu srž tog događaja, uprkos tome što je kao i mnogi Crnogorci nasio na laž o izdaji kralja Nikole.

Ne bih još saznao da je Božić tako veliki praznik da nije bilo krvave i velike Mojkovačke bitke – ovog puta se nije išlo u badnjake, nije bilo gošćenja, a topovi su pozdravljali nadolazeće polažajnike.

Sve je zgruvano topovima, krvavo i u gnojnim zavojima. I sva tri Božića (božićna dana, prim. S.Č.) su iskomadana i vuku se krvavi jedan za drugim kroz mećave, zaglavljeni u smetovima.

Rat je dopro svom silinom i u našu kuću iako je ona sputna, jer su mu svi putevi postali pretijesni – svud ranjenici, municija i puške. Djeca su prestala da se igraju s potpaljivanjem metaka – sada se ozbiljno igraju odrasli i bez prestanka grmi i prašti na svim stranama. Topovi nikako da zamuknu, kao da ne znaju za umor.

A kad se javi haubica – kao da rikne planina svom utrobom, nju nijesu mogle da umekšaju debele sniježne bjeline. I to traje, bez prestanka. Noć je najmučnija, sva izmrvljena i uzmućena …

Vrtlog bitke sve je izmiješao – ljude i drveta, nebo i zemlju, dnevi i noći. To je tako kad ljudi ginu da bi odbranili nešto draže od svog života … Došla je zatim tišina, tako potpuna da se ni ptica iz gore nije javila. A s tim došla i strava. Pa jutro u kome je još jednom, strašnije no ikad, razderana bijela tišina.

Već se čulo da će se naša vojska povući ka Kolašinu i dalje, iako nije bitku izgubila. Ubrzo će zatim doći Austrijanci, Švabe, pa naši topovi moraju biti lagumisani da ih neprijatelj ne bi zarobio…“ („Besudna zemlja“, Vijesti, Podgorica, 2006, 48-49).

Oganj i krv

“Opažalo se već tada kako s dana u dan, u pokoru i sramoti, mojkovačko poklanje raste u nešto golemo i svijetlo, što je krvlju opralo i spasilo čast i ime Crne Gore.

Krv se još pušila po brdima oko Mojkovca, a već se rađala legenda o nepokorivosti naroda iz ovih crnih brda i s ljutog crnogorskog kamena” (isto, str. 60).

“Mojkovačka bitka je legla ognjem i krvlju na moje rano djetinjstvo, na prva sjećanja, brzo se pretvarajući u stravičnu povijest o nedostupnom i divotnom, iako besciljnom poklanju za domovinu”, kaže Đilas.

“Topovi bude jutra, a večerima ne daju da počinu; mitraljezi laju po svu noć i ugrizaju svaku riječ i svaki san, ne ostavivši čitavim ni pupoljak na grani. Žene nariču i danju i noću i prenose se mrtvi i ranjeni. Ali, Austrijanci padaju logom, i što danju otmu noću moraju da puštaju. Vukovi su se hranili svu zimu njihovim mesom po gudurama – sela su bar od vukova počinula. A godinama iza toga čobani su s grožnjom nalazili njihove kosti po lazinama i jarugama”.

Dalje navodi da je ”Mojkovačka bitka bila čisto crnogorska. Posljednja i najdivnija u istoriji ove male države. S njom se država i ugasila, u krvavom i nezaboravnom zadnjem bljesku junaštva, slave i legende” (isto, str. 155-156).

Opomena

Na sreću, Đilas se grdno prevario po pitanju trajanja „male države“ u kojoj je ponikao. Crnogorci su od 1941. do 1945. vodili još mnogo bojeva, skupa sa svojom južnoslovenskom braćom, vaskrsavajući svoje ime i državu. Time su pokazali da Mojkovac nije bio “posljednji” crnogorski boj.

Slavna mojkovačka bitka danas služi kao opomena i velika istorijska lekcija o tome što biva kada se sudbina zemlje ne drži čvrsto u sopstvenim rukama.

Opšti istorijski kontekst dvadesetog vijeka pokazao je da to nije bila samo blistava potvrda veličine crnogorske vojne tradicije, već i dokaz njenog trajnog savezničkog opredjeljenja, što je dokazano i 1941-1945. godine.