Svijet danas liči na 1930-te

Razmatranje okolnosti koje su kreirale uslove za nastanak Drugog svjetskog rata jeste predmet brojnih rasprava širom svijeta koje se vode sa gotovo istim inteziteteom od samog početka rata pa svedo danas.

Piše: Zdravko Mijanović

Svijet danas liči kao na 1930-te. To pokazuje i sadašnja situacija koja zbog rivalstva velikih sila i jačanja populizma i nacionalizma, naravno negativnog, podsjeća na 1930-te.

Svakako da postoje neki dublji i trajniji procesi koji su svemu prethodili, imajući u vidu “ istoriju dugog trajanja “.

U tekstu se razmatra velika ekonomska krizaiz 1930–ih, kao jedan od uzročnika kreiranja nastanka Drugog svjetskog rata i paralele sa danasnim dešavanjima.

Čuvena velika depresija, najveća je ekonomska kriza do tada, koja je počela 1929. pa do 1939. Mnogo je faktora koji su uticali na pojavu krize. To je razdoblje ekonomske katastrofe između dva svjetska rata. Međutim, glavni razlog je bio nejednaka distribucija bogatstva i dohotka, velika razlika između društvenih slojeva, bogatih i siromašnih, velika inflacija itd. Ovaj proces je trajao čitavu jednu deceniju i jedan od uzročnika početka Drugog svjetskog rata.

Velika glad u Ukrajini od 1932 – 1933, poznate kao Gladomor ili Holodomor na ukrajinskom, prouzrokovala je smrt milione ljudi. Glad je bila rezultat Staljinove politike prisilne kolektivizacije i uopšteno otpora, prema ukrajinskom seljaštvu, sa namjerom da u korjenu sasiječe i najmanji trag fiktivnog ukrajinskog nacionalizma. Ovakvo stanje, izgladnjivanja, dovelo je do užasne pojave zvane kanibalizam.

Prije neki dan, Sobranje krasnojarskog kraja u RF, donijelo je odluku kojom se dozvoljava “ eksproprijacija viškova prošlogodišnjih i ovogodišnjih žetvi farmera u Hersonskoj oblasti “ u Ukrajini. Ovo je pdsjetilo mnoge u Ukrajini na Staljinovu politiku.

Dvije velike pandemije, Španska groznica ili Španski grip 1918 – 1919. i koronavirus, su duboko uticale na postojeće najveće krize.

Pretpostavlja se da je Španska groznica, epidemija izazvana virusom N1H1, kojeg prenose ptice i da je izbila najprije u Kini.

EKONOMSKA KRIZA 2008-2022.

Svjetska finansijska kriza 2007-2008, je po mnogo čemu bila najozbiljnija finansijska kriza od vremena Velike depresije 1930-ih. Kriza je uslovila pad privrednih aktivnosti u svim državama svijeta.

Trenutna dešavanja na svjetskoj političkoj sceni, uslovili su značajan porast cijena, nezapamćen već nekoliko decenija i predstavlja ozbiljan problem. Cijene hrane, nafte, plina i drugih energenata, su značajno porasle, inflacija je u porastu.

Svakako da je koronavirus ubrzao tok krize.

Virus korona je izbio u Kini, decembra 2019. Tačniji naziv je Kovid-19.

Bez pouzdanih zaključaka – prelazak sa životinje na čovjeka i curenje iz labaratorije – su za sada samo hipoteze o nastanku virusa. Pandemija kovid-19 predstavlja krizu koja bi mogla da promijeni tok istorije.

Rat u Ukrajini je izbio početkom oporavka od posljedica širenja virusa COVID-19. To je doprinijelo povećanju negativnih ekonomskih posljedica, koji su uslijedili.

Imajući u vidu globalni uticaj na sve segmenta društvenog života, izbijanje epidemija/ pandemija, uvijek podstiče na najcrnje slutnje, scenarije, odnosno da čovječanstvu prijeti kataklizma.

Mnogo je razloga za početak nekog rata, bilo na lokalnom, regionalnom , svjetskom nivou: rivalstvo vodećih sila, teritorijalne pretenzije, diktatorski režimi, nezaposlenost i siromaštvo koje je mase stanovništva u mnogim zemljama okretalo ka ekstremnim ideologijama, a u mnogim državama dovodilo i do međuetničkih obračuna, ratova, s namjerom istrebljenja.

U vrijeme velikih kriza naglo se razvija fašizam i nacizam, čemu smo svjedoci u skorijoj prošlosti, ali i sadašnjosti. Mnogo je podudarnosti u sadašnjoj situaciji u odnosu na prelomne trenutke u kojima se svijet nalazio, kad su ekonomske krize uticale i na oružane sukobe.

“Istorija se ponavlja, ali svaki put više košta”- Winston Cherchil.

(Autor je član Koordinacionog odbora GI 21. maj za Podgoricu, završio Vojnu akademiju kopnene vojske i Generalštabnu akademiju, u MUP Crne Gore obavljao visoke rukovodne funkcije)