Najmorbidniji performansi Marine Abramović

Možda vam je prva asocijacija na Marinu Abramović njen čuveni performans “Umjetnik je prisutan”, ali ona je mnogo prije toga počela da gradi reputaciju “kraljice performansa” dajući krv za svoju umjetnost. Bukvalno. Njeni nastupi s početka karijere i danas bi bili šokantni.

https://www.instagram.com/p/BNJuIwrjGlQ/?utm_source=ig_embed

Dvadeset noževa

https://www.youtube.com/watch?v=XWUDcF1BW_k

Performans sa dvadeset noževa, koji je izvela 1973. godine na festivalu u Edinburgu, bio je prvi u nizu deset akcija nazvanih “Ritmovi” i Marina je tada sebi prvi put nanijela lakše tjelesne povrede. Baziran je na ruskoj igri s noževima, u kojoj je noževe zabadala između raširenih prstiju ubrzavajući ritam. Kad god bi pri brzini zasjekla prst uzimala bi drugi nož…

Vatrena petokraka

U performansu “Ritam 5” je 1974. u sklopu Aprilskih susreta zapalila veliku petokraku “iscrtanu” u dvorištu Studentskog kulturnog centra u Beogradu. Plan akcije je bio: Opis akcije: 1. Na otvorenom prostoru postavljam zvijezdu petokraku veličine 5 m (krak) sa zapaljivom materijom na obodu; 2. palim zvijezdu i obilazim oko nje; 3. siječem kosu i bacam je u vatru; 4. siječem nokte na rukama i bacam ih u vatru; 5. siječem nokte na nogama i bacam ih u vatru; 6. ulazim unutar oboda zvijezde, ugrađujem se u zvijezdu petokraku.

Isjekla je kosu i nokte i bacila ih u vatru, a onda ušla unutar zvijezde i legla na pod. Time je željela da da komentar na burnu srpsku prošlost tokom perioda komunizma, ali nije sve išlo po planu. Naime, zbog nedostatka kiseonika Marina je pala u nesvijest i zamalo se ugušila. Performans je prekinut, a publika, koja je u međuvremenu shvatila da Marina ne glumi, već je zaista ostala bez svijesti, izbavila je umjetnicu iz vatrene zvijezde.

Šizofrenija

U Galeriji savremene umjetnosti u Zagrebu 1974. godine ona je pred publikom uzimala tablete za liječenje akutne šizofrenije, željeći da dovede svoje tijelo u nepredvidljiva psiho-fizička stanja (grčenje mišića, gubljenje orijentacije).

Susret sa publikom – susret sa smrću

Vjerovatno najekstremniji Marinin poduhvat bio je “Ritam 0”, koji i danas izaziva jezu. Naime, na poziv Studija Mora u Napulju, ona je osmislila performans u kojem na posebno bizaran način uključuje publiku. Prije početka performansa, Marina je ostavila uputstvo: “Postoje 72 predmeta na stolu koja možete koristiti na meni po želji… Ja sam objekat. Tokom trajanja performansa, ja preuzimam punu odgovornost. Trajanje: 6 sati”.

Među predmetima su bili vekna hljeba, parfem, ruža, makaze, ekseri, metak i pištolj… Posjetioci su krenuli malo pomalo da odgovaraju na njen “poziv” – neko bi je okrenuo, neko nepristojno dodirnuo ili poljubio, pisali su poruke po njenom tijelu, polivali vodom… Ali već trećeg sata stvari su počele da izmiču kontroli, publika je počela da se transformiše.

“Počeli su da me sijeku po vratu, da piju krv. Nosili su me okolo, postavili me na sto, raširili mi noge i stavili nož između”, ispričala je kasnije Marina Abramović.

Jedan čovjek je napunio pištolj, uperio ga Marini u glavu i stavio njene prste oko obarača, a srećom jedan galerista se okomio na njega i uspio da otme pištolj. Poslije tog događaja shvatila je da mora da povuče granicu u svojoj umjetnosti.

Krvava zvijezda na stomaku

U performansu pod nazivom “Lips of Thomas” Marina za početak srebrnom kašikom jede kilogram meda, ispija litar crnog vina, razbija čašu… U sljedećem trenutku, umjetnica žiletom na svom stomaku izrezuje petokraku, a upravo ta slika od nje je učinila ikonu performansa.