Mir, mir, mir, niko nije kriv

Draško Đuranović

Odluka Višeg tužilaštva u Podgorici da zatvori slučaj odavanja tajnih podataka strane obavještajne službe, za što je bio osumnjičen vršilac dužnosti direktora Agencije za nacionalnu bezbjednost Dejan Vukšić, donijeta na osnovu izvještaja Direkcije za zaštitu tajnih podataka – u suprotnosti je sa striktnim protokolima ANB-a i odredbama Zakona o zaštiti tajnih podataka, piše Pobjeda.

U srijedu veče je viša tužiteljka Lepa Medenica televiziji Vijesti saopštila da su kroz izviđajne radnje utvrdili da klasifikovani podaci, o čijoj je zloupotrebi javnost upozorio član Odbora za bezbjednost i predsjednik SDP-a Raško Konjević, “pripadaju nacionalnim tajnim podacima i da su isti dostavljeni pozvanim licima, članovima Odbora za bezbjednost, koji su shodno Zakonu obavezni na dužnost čuvanja tajne“.

Na osnovu toga je tužiteljka Medenica konstatovala da ne postoji osnovana sumnja “da je bilo koje lice izvršilo krivično djelo odavanja tajnih podataka, niti bilo koje drugo djelo za koje se goni po službenoj dužnosti“.

Time je, što se tiče Višeg tužilaštva, sva priča završena, Vukšić nije napravio propust, niti bilo koje krivično djelo, kao ni službenici Agencije za nacionalnu bezbjednost.

Na žalost, saopštenje tužiteljke vrvi od netačnosti, nepoštovanja zakonskih odredbi i, prostije rečeno – od neistinitih interpretacija.

Da li je postojala direktna koordinacija i plan vrha ANB-a, Direkcije za zaštitu tajnih podataka i Višeg tužilaštva – nije poznato. No, prilično je bahato pomisliti da je javnost zaboravila o čemu se radi.

Da podsjetimo, 19. marta nakon sjednice Odbora za bezbjednost, predsjednik SDP-a Konjević je ustvrdio da je v.d. direktora ANB-a, suprotno Zakonu o tajnosti podataka, odao povjerljive informacije jedne obavještajne agencije države članice NATO.

“Otkrio je identitete rezidentnih predstavnika te službe, kao i njihove prioritete i ,,mete“ njihovog rada. To su tajni podaci te službe i strani su državljani, pa članovi Odbora u ovom slučaju nemaju pravo pristupa tim podacima”,  kazao je Konjević.

Pobjeda je u nekoliko tekstova pojasnila da su u službenoj zabilješci koja je, mimo procedura, iznešena iz zgrade i data članovima Odbora – bila imena i prezimena agenata CIA, kao i agenata ANB te šeme rada američkih agenata.

Vršilac dužnosti Agencije za nacionalnu bezbjednost Dejan Vukšić se povodom afere kompromitovanja tajnih podataka druge države nije javno oglašavao, čak ni nakon što je koordinator svih službi bezbjednosti, potpredsjednik Vlade Dritan Abazović javno priznao da je “Vukšić napravio propust“.

No, onda su uslijedila prva spinovanja i prebacivanje krivice sa vrha ANB-a.

Premijer Zdravko Krivokapić je prst uperio prema članovima Odbora, tvrdnjom da su oni odali državne tajne.

Kazao je da direktor ANB nije otkrio podatke od NATO, već da se radi o ,,internom dokumentu Agencije“, a onda pozvao tužilaštvo da – podnese krivičnu prijavu protiv poslanika ,,koji su nedostojni funkcije i koji su javnosti odali tajne podatke“.

Očito da je ta izjava premijera Krivokapića bila dvostruko motivisana: kao opravdanje stranim partnerima, ali i kao svojevrsno ,,uputstvo za rad“ državnog tužilaštva da Vukšić – ne smije snositi bilo kakvu odgovornost.

Nalaz Višeg tužilaštva, kao i nedavna izjava tužiteljke Medenice, pokazuje da su istražni organi dobro čuli premijera Krivokapića.

A da ih, istovremeno, uopšte nije interesovalo slovo zakona.

U članu 26. Zakona o zaštiti tajnih podataka eksplicitno je navedeno da ,,tajnim podacima drugih država i međunarodnih organizacija, bez dozvole za pristup tajnim podacima, mogu pristupiti“ – predsjednik države, predsjednik Skupštine i predsjednik Vlade!

U Višem tužilaštvu je, očito, ta zakonska odredba bila nepremostiva prepreka da bi se tek tako amnestirao Vukšić. Zato su poslušali ,,uputstvo“ premijera Krivokapića iz marta i krenuli u dokazivanje da su podaci koji su, očito nezakonito, uručeni članovima Odbora u stvari – imovina ANB-a i pripadaju ,,nacionalnim tajnim podacima“.

Tu čudnovatu tvrdnju, prema kazivanju tužiteljke Medenice, potvrdili su i iz Direkcije za zaštitu tajnih podataka, na čijem je čelu Savo Vučinić.

Dakle: tajni podaci kao što su identitet agenata CIA, njihove aktivnosti u Crnoj Gori i regionu, njihova kodna imena, djelokrug interesovanja, prema tumačenju Višeg tužilaštva – vlasništvo su Crne Gore. I to je bio dovoljan razlog da Više državno tužilaštvo obustavi izviđajne radnje, oslobodi odgovornosti Dejana Vukšića.

Iako je navodno prikupila svu dokumentacionu građu, tužiteljka Medenica je ignorisala, očito svjesno, sadržaj službene prepiske Vukšića i poslanika Konjevića koja pokazuje da su narušeni bezbjednosni protokoli ANB-a.

Tako je, recimo, prvi čovjek Agencije obavijestio Konjevića 3. marta da može, kao član Odbora za bezbjednost, da ostvari uvid u tražene podatke.

“Povodom Vašeg zahtjeva od 15. 2. 2021. godine, obavještavam Vas da će po istom biti postupljeno omogućavanjem uvida u tražene podatke, dana 8. 3. 2021. godine u 10 časova, u prostorijama Agencije za nacionalnu bezbjednost”, kaže se u kratkom obavještenju koje potpisuje v.d. direktora Vukšić.

Iz samog dopisa Konjeviću mogu se uočiti striktne procedure koje su odavno uvedene unutar Agencije za nacionalnu bezbjednost: član Odbora može da pogleda samo informacije koje mu ANB omogući, shodno zakonu.

Dokumenta koja su označena kao tajni podaci ne mogu uopšte da se iznose iz zgrade Agencije. Uprkos svemu, službena zabilješka sa imenima agenata ANB i CIA uručena je svakom članu Odbora za bezbjednost, čime se kršio i Zakon o Agenciji za nacionalnu bezbjednost.

Ipak, Tužilaštvo je zaključio: mir, mir, mir – niko nije kriv; ni Vukšić, ni oni koji su ga prozivali, Konjević ili Bošković. Afera je formalno zataškana.

Samo ostaje još jedno pitanje, na koje za sada nema odgovora: ako nije bilo kršenja bezbjednosnih protokola, ukoliko nije prekršen Zakon o tajnosti podataka – zašto se onda vodi disciplinski postupak protiv načelnice u ANB-u, jedne od najbližih saradnica Dejana Vukšića?

Ili, možda, ne treba postavljati nezgodna pitanja u ovo vrijeme ,,oslobođenja“.