Ovo je priča o čovjeku koji je uspio da iznese 400 godina staro srce sveca iz Belgije i iskoristi ga u svrhe vjerskog, odnosno takozvanog “relikvija turizma”, prenosi Newsweek.
U utorak, 6. decembra 2016, mumificirano ljudsko srce upakovano u mali kofer izrađen po mjeri, poslato je avionom iz Belgije za Detroit u SAD. Nosilac i čuvar srca, koji je takođe prenio gomilu formulara za carinu i papirologije od osiguranja, uspio je da prenese organ kroz carinu u Detroitu, a potom se uputio na let za Dalas.
Srce koje je prevalilo ovaj put pripadalo je Jovanu Berčmansu, flamanskom jezuitskom bogoslovu koji je umro u Rimu u 22. godini. U to vrijeme nije bilo govora o repatrijaciji njegovog tijela. Transportovanje u cjelini, bez brzog raspadanja djelova tijela preko Alpa 1621. bilo bi gotovo nemoguće.
Jovan je kanonizovan 1888, usljed čega je njegovo srce postalo relikvija. U decembru 2016, nakon što je napustilo svoj dom u 17. vjekovnoj crkvi Gospe od Leliendala u Belgiji, za Dalas je putovalo 320 kilometara kolima do Šreveporta, u Luizijani, a njegova konačna destinacija bila je katedrala Svetog Jovana Krstitelja. Tu je sveto srce, u svom srebrnom i zlatnom relikvijaru provelo 11 dana i predstavljalo je središnji objekat na ceremoniji koja je planirana gotovo dvije godine.
“Dobijanje dozvole od jezuita koji drže srce u svojoj crkvi, bio je prvi i možda najteži korak”, kaže otac Petar Mangum, rektor katedrale Svetog Jovana Berčmansa i arhitekta “putovanja srca”.
“Relikvija nije napustila Belgiju 395 godina – moj prvi zahtev naišao je pomalo i na podsmeh”, rekao je.
KATOLIČKA VJEROVANJA
Jezuitska reakcija nije iznenađujuća, jer su relikvije nevjerovatno važni artefakti katoličke vjere. U katoličkoj tradiciji, relikvije su predstavljale neku vrstu fizičkog ostvarenja božje moći, dokaz da svevišnji čini čuda kroz tijela svetaca, a da ta moć ne slabi usljed smrti. To je praksa koja je duboko usađena u crkvi, a jedan od najranijih pominjanja moći relikvija jeste u Starom zavjetu, u Knjizi kraljeva, kada se dodirom ostataka proroka Eliša dešavalo vaskrsnuće mrtvih.
Za gotovo svaku priču iz Biblije, vjerovatno negdje na svijetu postoji ili je postojala određena relikvija. Kore hljeba na Tajnoj večeri, perje s krila anđela Gavrila, kosti Tri mudraca koje su se nalazile u zlatnom relikvijaru u Kelnu od 1164. godine. Neke su malo značajnije od drugih, kao što su stvarni dom Djevice Marije, koji je u 13. vjeku navodno preletio iz Palestine u mali grad u Italiji na krilima četiri anđela.
Priče o moći relikvija su brojne, od mumificirane glave Svete Katarine koja je pretvorena u stotine latica ruža i ponovo se vratila, preko mirisne magle koja je zahvatila Kalkatu u blizini Rima, nakon svetog obrezivanja Isusa.
Kako je hrišćanstvo postalajalo sve dominantnije u zapadnom svijetu potražnje za relikvijama kao vidom veze s bogom proporcionalno je rasla. Mnoge od njih ušle su u srž Katoličke crkve. Ranije je bio običaj da se relikvija tokom izgradnje crkve postavlja ispod oltara, kako bi se još više osveštao prostor.
Ipak i danas, mnoge crkve nakon izgradnje traže od Rima da im dostavi određenu relikviju, koju će crkva čuvati u svojoj riznici ili izlagati na mjestima za hodočasnike. Činjenica da su ove relikvije uglavnom bile male i lako prenosive učinila ih je još korisnijim kao predmete obožavanja vjernika.
To je takođe značilo da je od samog početka mogućnost za prevaru bila ogromna. Nemoralni, a snalažljivi mogli su da se bavi trgovinom sa svakakvim “starim i mrtvim stvarima”, pa su se tako na meniju krijumčara nalazili prsti svetaca, tkanine koji je navodno nosila Djevica Marija, kao i sumnjive bočice tečnosti za koji se vjerovalo da je ili krv ili suze ili čak sveto mlijeko Bogorodice. Kroz uticaj vjekova, tradicije i maštarija, proizvodnja lažnih relikvija dovela je do toga da postoji nekoliko mjesta koja tvrde da posjeduju lobanju Jovana Krstitelja.
Danas postoji na stotine hiljada relikvija rasutih širom katoličkog svijeta, a podijeljene su u tri klase: prvoj klasi pripadaju mošti i djelovi tijela svetaca, u koje spadaju i srce Svetog Jovana Krstitelja, noga Tomasa od Hereforda, očne jabučice katoličkih mučenika, blago Edvarda Oldkorna kao i objekti blisko vezani za Isusa Hrista, kao što je parče krsta na kojem je navodno razapet.
Relikvije drugog reda bili su predmeti koji su nekad pripadali svecima, poput komada tkanine ogrtača koji je pripadao Svetom Đorđu.
U treću grupu spadaju objekti kojisu “u sastavu” sa relikvijom prve ili druge klase. Na taj način, stvorena je mogućnost gotovo neograničenog broja potencijalnih relikvija treće kategorije.
Iako stroži akcenat na autentičnosti tokom prošlog vijeka znači da su neke mošti sumnjivog porijekla jednostavno izbačene iz opticaja, danas muzeji povremeno prikazuju i takve relikvije, bez dokaza njihovog sadržaja i porijekla.
Čak i na eBayu se mogu pronaći na stotine starih “autentičnih relikvija”, od kojih se neke prodaju i za po 15.000 dolara. Ovaj biznis predstavlja grijeh simonijanstva i u direktnoj je suprotnosti crkenom kanonskom zakonu broj 1190: “Apsolutno je zabranjeno da se prodavati svete relikvije.”
Međutim, za one predane vjeri, prilike za obožavanje svetih relikvija mogu biti izuzerno ograničene, prije svega jer su putovanja na udaljena mjesta gdje se relikvije nalaze najčešće izuzetno skupe. To je upravo i razlog iz kojeg je srce Svetog Jovana Berčmansa otišlo na “mini turneju po SAD”.
PUTOVANJE SVEČEVOG SRCA
Cijena donošenja srca u rako udaljenu katedralu iznosila je oko 20.000 dolara, međutim otac Piter smatra da je “cijena apsolutno mala u poređenju s duhovnom vrijednošću koje nosi sa sobom.”
Iako je ovo bio tek drugi put da je srce samostalno prešlo toliki put, mošti ostalih svetaca provodile su mnogo više vremena na putu. Rebro i koža s obraza Svetog Antuna Padovanskog obišli su svijet u proteklih 20 godina. Samo tokom 2016. godine mošti su u svojim zlatnim kovčezima posjetile Njujork, Njudžerzi i Konektikat, Vankuver i Britansku Kolumbiju, Denver, Kolorado, zatim Hjuston, Teksas, kao i Filipine, Irsku i Veliku Britaniju u pratnji njihovog franjevačkog čuvara, oca Marija Kontija.
U februaru 2017. godine, relikvije su otputovale u Ostin, Teksas, u pratnji oca Marija i Toma Muskatela, američkog predstavnika “Anthonian Association of America”, koji organizuje u SAD i Kanadi ture razgledanja relikvija. Ture su plaćene djelimično iz donacija vjernika. Ne postoje troškovi posjećivanja crkve. Muskatelo ne želi da otkriva koliko košta jedna tura, ali objašnjava: “To nije ektremno veliki trošak za ovako nešto, međutim kada si na franjevačkom budžetu onda itekako jeste.”
U godinama koje je proveo putujući s relikvijama, otac Mario je imao brojne problemes prenesom svetih objekata iz zemlje u zemlju. Činjenica je da putovanje s ljudskim ostacima može izgledati malo čudno i sumnjivo. Muskatelo se smijao kada su provlačili relikvije kroz različite sisteme za provjeru, a u najvećem broju slučajeva uspio je da relikvije prenese kroz skener samo uz kraći komentar.
“Ako je neko tradicionalni katolik, on dobro zna šta je relikvija”, zaključuje Muskatelo.
Otac Pirer i Muskatelo su se složili da broj američkih posejtilaca turama relikvija u prethodnih 20 godina raste, pa možda i tradicionalniji carinici naviknu da srežu djelove tijela svetaca u specijalno napravljenim koferima. Porast potražnje za relikvijama u SAD može biti posljedica činjenice da Sjedinjnene Države imaju veoma mali broj sličnih svetih objekata, a kako su interkontinentalna putovanja značajno lakša nego prije, lakše je i za ovaj trend da zaživi. Ipak, Muskatelo naglašava da je porast znatiželje najodgovorniji za bum u potražnji.
“Religiozni Katolici koji su bili veoma znatiželjni da stupe u kontakt s relikvijama, željeli su da znaju šta je to strahopoštovanje i kako izgleda proces kanonizacije svetaca i relikvija”, objašnjava.
Dakle, šta je to što što najviše privlači vjernike? Da li je to ista stvar kao kada neko skuplja cipele koje je nosila Alisa Milano, odjeću Kejti Peri, Kevina Spejsija ili Arnolda Švarcinegera? Pa, ne baš, iako i otac Piter priznaje da u oba postoji nekakva potreba za određenom povezanošću s idolom. Odavanje počasti relikviji, sa druge strane, vuče svoju snagu iz utemeljenosti katoličke vere u fizičkoj manifestaciji tijela.
“Katolička crkva prepoznaje tijelo kao dobro, i to ne samo dobro, već veoma dobro. I nakon smrti, mi vjerujemo u vaskrsnuće. Mi smo tvorci duha i tijela, prema vjerovanju da je tijelo hram Svetog Duha i njegovo otjelotvorenje”, rekao je.
